Ч.Цогоо: Дархан хүрэх зайд 5 хоног гүйж байлаа

Цэргийн дүрэмт хувцастай, өндөр чилгэр өвгөн манай редакц дээр ирлээ. Энэ хүн бол Чингэлтэй дүүргийн тэргүүний ахмадын нэг, Монголын хэт холын марафон гүйлтийн холбооны ОУХМ, бэлтгэл хошууч Чулууны Цогоо юм. Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон, Байлдааны гавьяаны одон, Байлдааны медаль зэрэг одон медалиар шагнагдаж байжээ.

-Манай сонины уншигчдад өөрийгөө танилцуулна уу?

-Миний бие Хилийн цэргийн албанаас ажил, амьдралын гараагаа эхэлсэн хүн. Батлан хамгаалах яамны барилгын анги салбарт салаа, салбар, тусгай салааны захирагчаар ажиллаж байсан. Батлан хамгаалах яамны анги салбарт ажиллаж байсан минь их зүйлд сургарсан. Дархан, Эрдэнэт, Улаанбаатар, Өмнөговь аймгуудад барилгын их бүтээн байгуулалтын ажилд оролцож явснаараа бахархдаг.

-Анх хэдэн наснаасаа спортоор хичээллэж эхэлсэн бэ? Хэт холын гэхээр ямар зайд уралддаг байсан бол?

-Багаасаа л спортоор хичээллэж байсан. Армид ороод гүйлтийн спортоо орхиогүй харин ч идэвхтэй үргэлжлүүлсэн. Хэт холын гүйлт маань цаг, км-ээр яригддаг спортын төрөл шүү дээ. Би 6 цаг, 12 цаг, 24 цаг, 21 км, 42 км, 50 км, 75 км, 100 км, 225 км-т уралдаж байсан. Дархан хүрэх зайд 5 хоног гүйж байлаа. Өвөрхангайн Элсэн тасархай орчмоор ч гүйж байсан. Олон хоног гүйхэд бороотой, шороотой, халуун, хүйтэн өдрүүдтэй таарч байлаа. Гэхдээ спорт учраас халширах арга байхгүй. Өдөрт 50-иас доошгүй км замыг туулна. Залуу байхад ч анзаардаггүй байж. 60 гарсан хойно олон км замыг гүйж туулна гэдэг хатуухан даваа. Насны хязгааргүй Олон улсын чанартай тэмцээн уралдаанд их оролцсон доо. Дани, Солонгос, Монгол гэх мэт улсын тамирчидтай өрсөлдөж байлаа. Нийт 120 гаруй тэмцээнд оролцож 80 гаруйд нь байр эзэлсэн.

-Хэт холын зайд уралдана гэдэг мэдээж ямар насныхны хувьд бэрх даваа. Бие физиологи болон сэтгэлзүйн талаасаа ямар бэрхшээл учирч байсан бэ?

-Тэгэлгүй яахав. Мэдээж ядарна. Бэрхшээлийн хувьд гэвэл их шүү дээ. Цаг агаар, сэтгэлзүй, тухайн байгаль орчны асуудал гээд олон хүндрэл тохиолдоно. Тэр болгонд нэг л юм намайг авч явдаг байлаа. Тэр бол тэсвэр тэвчээр юм. Чи барианаас гарсан л бол барианд орох ёстой гэсэн марафон спортын хууль байдаг. Түүнээс гажиж явсангүй. Тухайлбал, 2018 онд өглөө 10 цагт гарч өдөржин, шөнөжин гүйгээд өглөөний 10 цагт барианд орж ирдэг. Энэ утгаараа миний сонгосон спорт хатуу. Гэхдээ эрх хүний шандас сорьсон сайхан спорт.

-Хамгийн сүүлд үзүүлсэн амжилтаа дурдана уу?

-Хамгийн сүүлд гэвэл энэ онд УИХ-ын гишүүн О.Саранчулууны зохион байгуулсан 70-аас дээш насны 21 км-ын зайн уралдаанд гүйж түрүүлсэн. Хүй 7 худагт 70-аас дээш насанд Монгол, Японы хамтарсан “Тал нутгийн марафон” тэмцээнд оролцож 1 дүгээр байр, Налайхад болсон 1500 метрт Монголын хөнгөн атлетикийн мастеруудын холбооноос зохион байгуулсан ахмад мастерын тэмцээнд хүрэл медаль тус тус хүртсэн.

-Та одоо ч гүйлтээрээ хичээллэж байна. Гүйхгүй удвал биед ямар өөрчлөлт ордог вэ?

-Дасгалаа одоо ч хийсээр байна. Бие дааж болон багаараа хийдэг юм. Гүйхгүй удаад ирэхээр бие хөшдөг. Тийм учир 7 хоногт хоёроос доошгүй удаа хөнгөн болон хүндэвтэр дасгал хийдэг. Голчон сэргэлт болон сунгалтын дасгал хийж байна даа.

-Спортоор хичээллэсний ач тусыг та юунд байдаг гэж боддог вэ?

-Спортоор хичээллэсний ач тусыг үнэлээд баршгүй. Урт наслаж хойч үедээ хийсэн юмтай байя гэвэл хөдөлгөөнтэй байх хэрэгтэй. Хөнгөн шингэн, оюуны чадавх буурахгүй, биеийн нозооролд орохгүй.

–Таныг дэмждэг ямар иргэн, байгууллага байдаг вэ?

-Миний хань Ю.Уртнасан болон гурван хүүхэд маань дэмждэг. Бас Монголын хэт холын марафон гүйлтийн холбоо, тухайлбал дэд тэргүүн Н.Батболд, ерөнхий нарийн бичгийн дарга С.Өнөрбаяр нар их дэм үзүүлдэг. Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын З.Наранцэцэг даргатай ахмадын хороо, Чингэлтэй дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороог ч энд дурдахыг хүсэж, баярлаж явдгаа илэрхийлэх нь зүйтэй болов уу. Намайг анх гүйлтийн спортод оруулсан хүн бол тухайн үеийн УБДС-ийн биеийн тамирын багш, спортын мастер Н.Гомборсүрэн агсан шүү дээ. Урам хайрласан хүн гэвэл Монголын хөнгөн атлетикийн холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан Н.Ренцендорж багш. Энэ дашрамд хэлэхэд би явган аялалын ахмадын улсын аваргаар 5 жил дараалан баг ахалж, хоёр удаа шилдэг менежерээр шалгарч байсан.

–Чөлөөт цагаа хэрхэн өнгөрөөж байна даа?

-Миний аав уртын дууг их сайхан дуулдаг хүн байсан юм. Ээж маань ч шанз хөгжмийг онцгой сайхан тоглодог байлаа. Нэг ёсондоо урлагийн гэр бүлд өссөн хүн болохоор би аман хуур, хулсан хуур, төмөр хуур тоглодог болсон. Мөн төрсөн ах Төмөр аман хуур хөгжмийг сайн тоглодог байсан нь давхар нөлөөлсөн.

–Ахмадууддаа хандаж юу хэлэх вэ?

-Их идэх, их унтах, хөдөлгөөн муутай байх нь хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэйг санаж яваарай. Би хувьдаа эм, эмнэлэг, эмч гурваас аль болох зайтай байхыг хичээдэг.

Өглөө оройдоо бие, сэтгэлээ бүү огшоо

Өнө мөнхийн хөдөлгөөнд уусан ор

Нас явлаа гэж назгайрах хэрэггүй

Намрын шаргал наран мэт гэрэлтэж яваа,  хүмүүс минь.

Д.Дорж