УИХ-ын хянан шалгах түр хорооны Нүүрсний сонсголын хоёр дахь хэсэг өчигдөр эхэллээ. Хоёр дахь сонсголоор том Тавантолгой буюу “Эрдэнэ Тавантолгой” ХК-тай холбоотой хянан шалгагч, шинжээч дүгнэлтийг хэлэлцэхээр товлоод байна.
“Алдагдсан боломж 40 их наяд байх боломжгүй”
Хянан шалгагчийн алдагдсан боломжийн дүгнэлтэд, Монгол Улс экспортод чулуун нүүрс болон хүрэн нүүрс гаргадаг. Сүүлийн 10 жилийн дундаж үнийг тооцвол чулуун нүүрс 90 ам.доллар, хүрэн нүүрс 31 ам.доллар байна. Харин энэ хоёр нүүрсийг нэг үнээр тооцож, 40 их наядыг гаргасан нь үндэслэлгүй юм. Үндэсний аудитын байгууллагаас 2018-2022 оныг хамарсан тайланд, 2018 онд Монголоос Хятад руу экспортолсон, Хятад Монголоос импортолсон нүүрсний биет хэмжээнд 800 мянган тооны зөрүү үүсээгүйг дурдсан байна. Өмнөх үнийн зөрүүнд оффтейк гэрээнүүд орсон байхад дахин тусад нь оффтейк гэрээнүүдийг тооцсон тооцооллын дүнг өсгөж, давхардуулсан байх магадлалтай. Есөн оффтейк гэрээний дөрөв нь борлуулалтын гэрээ юм. Гэтэл 40 их наядын тооцоолол дээр эдгээр есөн гэрээг 37 сая тонноор таамагласан байна. Дээрх борлуулалтын дөрвөн оффтейк гэрээний алдагдсан боломжийг индексжүүлсэн дундаж үнийн аргачлалаар тооцоход 330.5 сая ам.доллар гэж гаргасан гэлээ.
Т.Доржханд: Хянан шалгагч нар аа, тоонуудаа сайн хараарай
Ийнхүү нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголд хянан шалгагчийн зүгээс алдагдсан боломжийн зардлыг 330 сая ам.доллар гэж танилцуулав. Түр хорооны дарга, ХЗДХ-ийн сайд Б.Энхбаяр 2022 оны арванхоёрдугаар сард 40 их наядын хулгай болсон гэсэн тооцооллыг УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд танилцуулсан. Та бүхэн гэрчээр оролцож, тайлбар өгөх ёстой гэв. УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд “Шинжээчийн зүгээс 40 их наядын хулгайг бараг нэг их наяд болчихов уу. Тоонуудаа сайн харсан байлгүй дээ. Шинжээч нарын мэргэжил туршлага нь хэр байсныг би мэдэхгүй байна. Бараг нүүрсний хулгай гэж байхгүй, жаахан л юм байгаа шүү гэсэн байдлыг бид хүлээн зөвшөөрөхгүй. Та нар үндэслэлээ гаргаж ир. Шинжээчийн тоо бодитой биш байна. Нэг жилийн өмнө бүгд мэдээлэлгүй байлаа шүү дээ. Оффтэйк гэрээг УИХ-ын гишүүд, асуудал хариуцсан сайд нар нь мэдэхгүй нууц байсан шүү дээ. Одоо хоригдоод байгаа Б.Ганхуягаас асуухаар “Мэдэхгүй байна, мэддэг хүнээ явуулъя” гэхэд Удаанжаргал гэдэг хүн хоёр том тор барьчихсан ирсэн. Түүнийгээ 20 орчим минутын дотор надад үзүүлээд “Энэ нууцлалтай, та гарын үсэг зурчих. Үүнийг ил болгож болохгүй. Болговол та шоронд орно шүү” гээд явсан. 2019-2021 онуудад нэг тонн коксжих нүүрсний дундаж үнэ 195 ам.доллар байсан. Оффтэйк гэрээнд нүүрсийг 50 ам.доллароор авсан байсан шүү” гэлээ.
Б.Батдаваа: Би Баатар гэдэг хүний хүүхэд биш
Үдээс хойшхи сонсголоор Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваагийн нүүрсний хамаарлыг хэлэлцэв. Шинжээчийн дүгнэлтэд, Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваагийн эхнэр Ц.Амгалан нь “Дэлгэрэхцагаан овоо” ХХК, “Эко глобал ложистикс” ХХК, “Алтан нууц” ХХК, “Цэций гуа” ХХК, “Хан сахиус” ХХК, “Аранзал Алаг” ХХК, “ВВ транс” ХХК, “Шанхын хэц” ХХК зэрэг компанид хувь эзэмшиж, гүйцэтгэх албан тушаалд ажилладаг. Тэгвэл уг хамаарал бүхий компаниудаараа нийтдээ бүрдүүлэлтгүй сая гаруй тонн нүүрсийг гаргасан гэжээ.
Түр хорооны дарга, ХЗДХ-ийн сайд Б.Энхбаяр:
-Б.Батдаваа даргын гэр бүлийн хүний гүйцэтгэх захирлаар ажилладаг эсхүл эзэмшилтэй компани болон таны төрсөн дүүгийн эзэмшилд байдаг найман компани нийтдээ нэг сая гаруй тонн нүүрс гаалийн бүрдүүлэлтгүй хил гарсан байна. Энэ дээр таны тайлбарыг сонсъё.
Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваа:
-Дээрх компаниуд дээр би юм уу, манай гэр бүлийн гишүүн хөрөнгө, хувьцаа эзэмшдэг зүйл байхгүй. Манай эхнэр хөдөлмөрийн гэрээгээр ажилладаг ажилтан. Энэ тээврийн үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудын ямар үйл ажиллагаа явуулж, яадаг гэдгийг нь миний хувьд мэдэх юм алга. Яагаад гэвэл би энэ компанийн үйл ажиллагаанд оролцдоггүй. Тэгэхээр тухайн компаниас тодруулсан нь зүйтэй болов уу.
Түр хорооны дарга, ХЗДХ-ийн сайд Б.Энхбаяр:
-Батдэлгэрийн Сувддэлгэр гэж таны төрсөн дүү мөн үү?
Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваа:
-Батдэлгэрийн Сувддэлгэр гэж хүн миний төрсөн дүү мөн. Тодруулаад хэлэхэд гүйцэтгэх захирлаар ажилладаг хувьцаа эзэмшигч биш. Гүйцэтгэх захирлаар саяхан бүртгэж, энэ ажилд орсон байх.
Түр хорооны дарга, ХЗДХ-ийн сайд Б.Энхбаяр:
-Таны эцэг Гаалийн ерөнхий газрын даргаар ажилладаг Баатар гэж танилцууллаа. Энэ үнэн үү?
Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваа:
-Намайг Батмөнхийн Батдаваа гэдэг. Энэ сонсголоор яагаад ийм асуудал яригдаж байгааг би сайн ойлгохгүй байна.
Шинжээч:
-Улсын бүртгэлийн Ерөнхий газрын нэгдсэн архиваас Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваагийн төрсөн эцэг нь Гаалийн ерөнхий газрын дарга асан Баатар гэж хүн мөн гэдэг мэдээллийг ирүүлсэн.
Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваа:
-ХЗДХ-ийн сайдын хэлж байгаатай санал нэг байна. Гэхдээ шинжээчдийг юмаа сайн нягтлаарай гэж хүсье. Би мэдээ орсон цагаас хойш Батмөнхийн Батдаваа байсан. Миний аав 2002 онд зам тээврийн ослоор нас барсан. Яг одоо яригдаж байгаа асуудалтай би шууд хамааралтай, ямар нэг асуудал байх юм бол хариулахад бэлэн байна. Шаардлагатай гэвэл иргэний үнэмлэх, төрсний гэрчилгээ, аав ээжийнхээ зургийг үзүүлэхэд бэлэн байна гэлээ.
Б.Энхбаяр: Б.Гүрсоронзонд хариуцлага тооцох асуудлыг Засгийн газарт мэдүүлнэ
Үргэлжүүлэн нүүрс тээврийн С зөвшөөрлийн асуудлыг авч хэлэлцлээ. 2016-2021 онд нийт 1529 аж ахуйн нэгжийн 80399 тээврийн хэрэгсэлд 153980 ширхэг С зөвшөөрөл олгосон байна. Энэ үеэр Түр хорооны дарга Автотээврийн үндэсний төв ТӨҮГ-ын даргаар ажиллаж байгаа Б.Гүрсоронзонд албан тушаалын хариуцлага тооцох асуудлыг Засгийн газарт мэдүүлэхээр болов.
Түр хорооны дарга, ХЗДХ-ийн сайд Б.Энхбаяр:
-2017 оноос хойш буюу сүүлийн долоон жил нүүрсний хулгай С зөвшөөрөлтэй холбоотой авлига, албан тушаалын хэрэг их гарсан. Гэвч Автотээврийн үндэсний төв ТӨҮГ-ын даргаар ажиллаж байгаа Буянтогтох овогтой Гүрсоронзон нь 2023 оны арванхоёрдугаар сарын 11-ний өдөр буюу нүүрсний сонсголд гэрчээр дуудагдсанаас хойш хоёр хоногийн дараа гадаад явж, эмчлүүлж байгаа гэсэн байна. Энэ бол Засгийн газрын байгууллагын этгээд УИХ-аас зохион байгуулж байгаа нүүрсний сонсголд санаатайгаар ирээгүй, эс үйлдэл гаргаж байна. УИХ-д буюу ард түмний төлөөллийн дээд байгууллагад хүндэтгэлгүй хандсан, гол асуултад хариулах ёстой байсан этгээд гадагшаа явсан гэдэг тайлбараар хүрэлцэн ирээгүй. Тиймээс энэ этгээдэд албан тушаалын хариуцлага тооцох асуудлыг Зам тээвэр, хөгжлийн сайд болон Засгийн газарт Түр хорооны даргын хувиар тавина гэдгээ мэдэгдэж байна” гэлээ.
Төмөрбаатарын БАТСАЙХАН
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
